Yolcu Hakları
Yolculara sağlanan haklar nelerdir? Yolcular bu hakları nasıl ve ne zaman kullanabilir?
Yolcu hakları; yolcunun bilet almasıyla birlikte kazandığı haklara verilen isimdir. Yolcunun haklarından onu bir yerden başka bir yere taşıyacak olan havayolu işletmesi sorumludur.
Bu haklara ilişkin ilk uluslararası düzenlemeler Varşova ve Montreal Konvansiyonları ile gündeme gelmiştir. Ülkemizde ise bu haklara yönelik yönetmelik olan Havayolu İle Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik (SHY-Yolcu) 2012 yılında yayınlanmıştır. Yönetmelikte düzenlenen unsurlar şu şekildedir:
Uçuşa Kabul Edilememe
Uçuş kabul edilememe durumunda yolcunun haklarına sahip olabilmesi için emniyet, güvenlik, eksik ya da uygun olmayan evrak ya da sağlık koşulları gibi herhangi bir durumun olmaması gerekmektedir. Bunun dışındaki durumlarda yolcularda gönüllülük esasına uygun olarak hareket edilir. Yolcu en kısa sürede gideceği yere ulaştırılmalı ve bir takım avantajlar (sınıf yükseltme vb.) sunulmalıdır.
Uçuşların İptali
Uçuşun iptal olması durumunda havayolu işletmesi yolculara güzergah değişikliği veya para ödemesi önerilir. Gerekli olması durumunda yolculara yiyecek/içecek ya da konaklama gibi hizmetler havayolu tarafından sağlanmalıdır. Havayolu işletmesinin, uçuş iptallerini en az iki hafta önce yolcuya bildirdiği, iki ya da bir hafta önce uçuş iptalinden haberdar ederek alternatif bir uçuş teklif ettiği (iptal edilen uçuş yerine sunulan alternatif uçuşun kalkış saati iki ve varış saati dört saat gecikmeden az ise) ya da yolcuları yedi gün içinde iptalden haberdar ederek alternatif bir uçuş teklif ettiği (iptal edilen uçuş yerine sunulan alternatif uçuşun kalkış saati bir saat ve varış saati iki saat gecikmeden az ise) durumlarda tazminat hakkı ortadan kalkar.
Uçuşların Tehiri (Gecikmesi)
Uçuşun gecikme süresine bağlı olarak havayolu işletmesi yiyecek/içecek ve konaklama hizmeti verir. Ancak gecikme olarak adlandırılabilmesi için bazı şartlar bulunmaktadır. Bunlar 1500 km ve daha az mesafe uçuşlar ile iç hat uçuşlar için iki saati aşan, 1500-3500 km. olan uçuşlar için üç saat ve 3500 km’den daha uzun uçuşlar için dört saat ve üzeri bir gecikme yaşanması durumunda, havayolu işletmesi yolcuya hizmet hakkından doğan hizmetleri sunmak zorundadır.
Tazminat Hakkı
İç hat uçuşlarda yolculara 100 € ödenir. Dış hat uçuşlarında ise 1500 km ve daha az uçuşlar için 250 €, 1500 ile 3500 km arası uçuşlar için 400 € ve 3500 km. ve daha uzun uçuşlar için 600 € ödenir. Yolcuya alternatif bir uçuş önerilirse tazminat hakkı %50 oranında düşmektedir.
Geri Ödeme ve Güzergah Değişikliği
Yolcunun seyahatinin devam ettirmesinin bir anlamı kalmadığında parasının iade süreci en geç yedi gün içerisinde yapılmalıdır. Bağlantılı bir uçuş gerçekleştiriyor ve bu bağlantılı uçuşlardan bir bacağını gerçekleştirmiş, ancak gerçekten varmak istediği noktaya ulaştırılmamış ise yolcunun seyahatine ilk başladığı noktaya dönmesini sağlayacak bir dönüş uçuşunun ilk fırsatta yolcuya sağlanması gerekmektedir. Yolcu farklı bir güzergaha gitmeyi kabul etmiş ise en kısada seyahatinin planlanası gerekmektedir.
Hizmet Hakkı
Uçuşa kabul edilmeme, uçuşların iptali ya da uçuşların gecikmesi
durumunda; iki saat ya da daha fazla gecikmesi durumunda yolculara soğuk ve sıcak içecek ikramı yapılması, iki ila beş saat arasında ise soğuk ve sıcak içecek ikramının yanı sıra yemek ya da kahvaltı ikramı ve beş saati aşması durumunda verilen ikram hizmetine ara yemekler eklenmesi gerekmektedir. Eğer konaklama yapılması gerekiyorsa bu hizmet de havayolu tarafından sağlanmalıdır.
Daha detaylı bilgi için http://web.shgm.gov.tr/documents/sivilhavacilik/files/mevzuat/sektorel/taslaklar/SHY-YOLCU.pdf